جزای قابل تکرارجزای قابل تکرار به معنی قابلیت وقوع مکرّر جزای جمله شرطیه با تعدّد یا تکرار شرط است. ۱ - تعریف جزای قابل تکرارجزای قابل تکرار ، مقابل جزای غیر قابل تکرار بوده و عبارت است از جزایی است که در جمله شرطیه واقع شده و بیش از یک بار قابل انجام است ، مانند : غسل که چند بار می‌توان آن را تکرار کرده ؛ به خلاف جزای غیر قابل تکرار که تنها یک بار صورت می‌پذیرد و پس از آن منتفی می‌گردد ، مانند قتل در صورتی که جزا واقع شود. ۲ - تصویر بحثاگر در دو یا چند جمله شرطی ، شرط‌ها متعدد ، ولی جزا یکی باشد ، دو فرض متصور است : گاهی جزا قابل تکرار نیست ، اما گاهی قابل تکرار است ، مثل این که در روایت آمده : " اذا اجنبت فاغتسل " و " اذا مسست میتا فاغتسل " ؛ در این مثال ، اغتسال که جزا است می‌تواند با تعدد شرط ، تکرار شود . ۳ - راه‌های بدست آمدن جزای قابل تکرارجزای قابل تکرار دو صورت دارد: ۱ ـ گاهی از راه دلیل خاص به دست می‌آید که هر یک از دو شرط جزء سبب بوده و هیچ کدام استقلال ندارند ، در چنین صورتی هر دو شرط یک جزا داشته و تکرار وجود ندارد ، مثل : شرط وضو و رو به قبله بودن در "اذا توضأت فصلّ" و "اذا استقبلت فصلّ" ؛ ۲ ـ گاهی از یک دلیل مستقل یا از ظاهر جمله‌های شرطی فهمیده می‌شود که هر کدام از دو شرط مذکور ، تمام سبب بوده و در سببیت استقلال دارند نه این که جزء سبب باشند. ۳.۱ - صور بحث بنابر هر یک از راه‌های بدست آمدن جزادر صورت اول در دو مقام بحث می‌شود: ۱ ـ تداخل اسباب ؛ ۲ ـ تداخل مسببات . در صورت دوم بحث می‌شود که اگر به طور اتفاقی هر دو شرط با هم و در یک وقت یا پشت سر هم پدید آمد، چه باید کرد ،آیا جزا دوبار انجام می‌شود یا یک بار . در این باره از دو جهت بحث می‌شود: ۱ ـ مقتضای قاعده و اصل اولی چیست ؟ ۲ ـ مقتضای اصل عملی چیست ؟ [۲]
شرح اصول فقه ، محمدی ، علی ، ج ۱ ، ص ۲۴۵.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۷۵، برگرفته از مقاله «جزای قابل تکرار». |